جمال نقوی پورے ہوگئے۔ 1932-2017

لاہور(مانیٹرنگ رپورٹ)کھبے دے اک پرانے رہنما اتے اخیری دہاکیاں وچ کھبے دے نا قد جمال نقوی ہوری 84 ورہے دی عمرے پورے ہوگئے۔ انہاں دے پورے ہون تے بی بی سی اُردو وچ ریاض سہیل جیہڑا مضمون لکھیا اوہ تریخی غلطیاں نال بھریا ہویا سی۔ 1948 توں 1957 تیک کراچی رہن اتے کمیونسٹ پارٹی آف ویسٹ پاکستان نال کم کرن والے ایرک رحیم ہلے زندہ نیں تے برطانیہ ہی رہندے نیں۔ انہاں لوکاں دے ناں لکھوائے نیں جیہڑے1948 توں 1957 تیک کمیونسٹ لہر وچ اگے اگے سن کہ جمال تے نازش ہوری ہلے تھلڑے کیڈر تک ہی پہنچے سن۔ طفیل عباس وی اوسے دور دے گواہ نیں تے انہاں وی انٹرویو وچ بہوں گلاں دسیا نیں۔طفیل عباس ہوراں تے دسیا ہے پئی پنڈی سازش کیس بعدوں کیمونسٹ پارٹی دے کراچی والے دفتر جاندے وی سب گھابردے سن۔انہاں دسیا کہ ساغر مبارک دا وکھرا سوشلسٹ دھڑا کم کردا سی تے زیادہ تر کیمونسٹ عوامی لیگ وچ کم کردے سن۔طفیل عباس جمال ہوراں توں چار پنج سال وڈے سن۔ جمال 1950 دی دہائی دے اخیری تے 1960 دی دہائی دے شروع توں اگڑویں لیڈر بنے اتے کراچی وچ بہوں سارے کمیونسٹاں وانگ انہاں اپنا وکھرا کیمونسٹ دھڑا کھڑا کیتا۔ 1953 دی جس طلبا لہر دا سہرا بی بی سی دے لکھاری جمال دے سربنن دی کوشش کیتی اوس وچ ڈاکٹر سرور، ڈاکٹر ادیب رضوی، ایوب مرزا، سنے ہور بڑے لوک سن۔ ایس لہر نال کراچی دی پرئیوٹ ایجوکیشن نوں جیہڑا ٹیک ملیا اتے نجی سکولاں، کالجاں دے مالکاں نوں سرکاری امداد نال فیدے ہوئے اوس دا ذکر وی لکھاری نہ کرسکیا۔ کمیونسٹ پارٹی دے دو وڈے کریک ڈاؤن مارچ 1951 تے جون 1954 وچ ہوئے کہ پنڈی سازش کیس نے کمیونسٹ پارٹی تے پابندی اجہے ملبے سن جس دا سارا زور کمیونسٹ مخالفت تے سی اتے لہور ایس دا مرکز۔ بقول جمال اوہ پارٹی تے پابندی لگن بعدوں گرفتار ہوئے سن اتے جیل وچ ڈاکٹر سرور تے انہاں دے وڈے بھائی افضل ساہی وی سن تے سٹوڈنٹ رسالے دے ایڈیٹر ایس ایم نسیم اتے دوجے سجن وی۔جمال دی سیاست 1960 دے دہاکے وچ اگے ودھی اتے اپنے گروپ نوں بنان تے چلاون لئی اوہ 1980 دے دہاکے تیک اگے اگے رہے۔ 1979 توں بعد اوس دے گروپ وچ نویں کھڈاری اگے آچکے سن۔ جمال دے کمیونسٹ گروپ وچ اقلیت تے اکثریت دا جھیڑا ودھیا تے اوس وچ جمال گروپ پچھے رہ گئے۔جمال ایس دا الزام نویں گروپ تے لاندے سن۔ ایس توں بعدوں اوہ ویلہ ہے جداں جمال مارکسزم بارے نویں خیالاں ول وی ودھنا شروع ہوئے۔ پچھلے دو دہاکیاں وچ جمال انٹرویو وی دتے اتے کتاباں وی لکھیاں کہ اوس وچ انہاں قدرے زاہد سنے روسی انقلاب تے سویت یونین بارے اوہ گلاں کیتیاں جیہڑیاں بہوں لوکاں نوں پسند نہ آئیاں۔ اپنے اک انٹرویو وچ انہاں ایہہ گل دسی کہ انہاں دے کمیونسٹ گروپ نے 1968 وچ ہی مشرقی بنگال دی علیحدگی دی حمائیت کردتی سی۔ اپنی لکھتاں تے انٹر ویواں وچ جمال ایہہ گل گھٹ ہی کیتی کہ انہاں دا گروپ بھٹو دور وچ کیہ کجھ کردا رہیا اتے نازش ہوری کیوں افغانستان بیٹھے رہے۔ پر ایس بارے انہاں دے گروپ دے پختون ممبر جمعہ خاں صوفی اندر وی گلاں لکھ دتیاں۔ جمال جداں ’’لیفٹ نوں پچھے چھڈ کے‘‘ یعنی Leaving The Left Behind نامی کتاب لکھی اتے لیفٹ رائٹ دی تھاں رائٹ رانگ دی گل کیتی تے انہاں دا جواب دین دی کوششاں وی ہوئیاں۔ پچھلے دناں جام ساقی دے انٹر ویو تے مشتمل کتاب اتے ڈاکٹر مصدق دی کتاب نوں ایسے دا حصہ سمجھیا جاندا ہے۔ پر ایہہ جمال بارے زیادہ گل نہیں کرسکیاں۔ اج جمال پورے ہوگئے نیں پر جیہڑی لکھتاں اوہ لکھ گئے نیں اوہ ہمش ریکارڈ دا حصہ رہن گیاں۔