مشال خان دا دلیر پیو۔رحیم اللہ یوسف ذئی

لاہور (مانیٹرنگ رپورٹ)اپنے پ±تر مشال خان جس نوں خان عبدالولی خان یونیورسٹی مردان وچ بھوترے لوکاں کٹ کٹ قتل کر چھڈیاسی، دی نمازِجنازہ دے موقع تے محمد اقبال ٹی وی چینلاں دے بلاریاں نال گل بات کردے ہوئے بہوں پرسکون سن۔ اوہ اداس ضرور سن پر جذباتی نہیں۔ انہاں دے لہجے وچ کرب نمایاں سی پر انہاں دے لفظاں دی چون حاصلے ودھاندی سی۔ انہاں دے بیان توں اینج لگدا سی جس طراں اوہ مجموعی طور تے معاشرے (پاکستان) بارے سوچدے ہوئے اپنے تے واپری گھٹنا نوں بھولن دی کوشش کررہے نیں۔ اوہ اقتداردے راکھیاں نوں ایہہ گل یاد کرا کے اگے ودھنا چاہندے سن کہ پاکستان وچ ودھدی ہوئی انتہا پسندی دے توڑ دی لوڑ ہے تانجے لوک ملن ورتن، امن تے سکون نال رہ سکن۔ مشال خان دے والد محمد اقبال اک شاعر نیں تے اقبال شاعر دے ناں توں جانے جاندے نیں۔ اوہ اپنی پشتو شاعری تے دوجے شاعراں دا کلام پڑھن دا شونق رکھدے نیں۔ ایتھوں تک کہ جس دن ضلع صوابی دے پِنڈ زائدہ وچ مشال خان نوں قبر وچ لایا جا رہیا سی، اقبال شاعر میڈیا نال گل کردے ہوئے اپنے خیالاں نوں شعراں راہیں بیان کر رہے سن۔ انہاں نے مرزا غالب دے لافانی اردو شعراں داآسرا لے کے دسیا کہ کس طراں انہاں دے پ±تر نوں توہین دا الزام لاکے بے رحمی نال ماریا گیا۔ اپنی سادہ جیہی شکل و شبہاتاں توں اقبال شاعر فن تے ادب دے دلدادہ دکھائی نہیں دیندے پر انہاں دی گلاں س±نیاں تے پتہ چلیا کہ اوہ شعری تے نثری ادب دا بہوں ودھیا ذوق رکھدے نیں۔ اوہ معاشرے دی سماجی ناہمواریاں تے ناانصافیاں دا گیان رکھدے نیں۔ اوہ آپ نوں اک پر امن انسان تے عدم تشدد دے فلسفے دا پیرو کار قرار دیندے نیں، اوہ کسی توں وی انتقام نہیں لینا چاہندے سن۔ ایس دی بجائے انہاں نے ریاست پاکستان وچ قنون دی حکمرانی قائم کرن دی اپیل کیتی ہے تانجے لوک قنون نوں اپنے ہتھ وچ لینرے شک پاروں کسی دی جان نہ لین۔ اقبال شاعر نے بڑے اوکھے سوالاں دیستھرے جواب دتے۔ انہاں آکھیا کہ سینئر پلس افسراں انہاں کولوں پ±چھیا کہ کیہ انہاں نوں مشال قتل کیس وچ پلس دی تحقیقاں تے کجھ تحفظات نیں تے ایہناں نوں دسن۔ انہاں نے آکھیا کہ میں پلس نوں دس دتا ہے کہ اوہ جاندے نیں کہ مشال نوں کس قتل کیتا تے نہ ہی اوہ کسی تے الزام لانا چاہندے سن۔ انہاں دا آکھنا سی کہ یونیورسٹی وچ نصب سی سی ٹی وی کیمرے ایس واقعہ وچ ملوث افراد دی شناخت کرسکدے نیں۔ جداں پ±چھیا کہ انہاں دے پ±تر دے قتل دی ذمہ واری کس تے عائد ہوندی ہے تے اقبال شاعر نے فلسفیانہ انداز وچ ناں لیتے بغیر کجھ طاقتور افراد تے اداریاں ول اشارہ کیتا۔ انہاں دا آکھنا سی کہ مشتعل ہجوم نوں نہ روکن دی ذمہ واری مقامی ناظم، نظامِ تعلیم، قنون دی کمزوری تے سماجی انتشار تے لائی جاسکدی ہے۔ انہاں دے نزدیک پاکستانی معاشرہ گناواں نال بھرے ہوئے جوہڑ دی طراں ہے جس وچ سب غرق ہوچکے نیں۔ شاید ہی کسی دا سر ایس گندے تے آلودہ پانی چوں باہر ہوئے۔ ایہہ استعارہ پاکستانی معاشرے دی حقیقی تصویر پیش کردہ ہے۔
ایس موقع تے اقبال شاعر نے اپنے دلائل نوں تگڑا کرن لئی اپنی شاعری دے وی ٹوٹے پیش کیتے۔ انہاں نے افغان فاتح سردار، احمد شاہ ابدالی دا وی ذکر کردے ہوئے انہاں نوں پکاریاں کہ اوہ پختون دی حالتِ زار نوں ویکھن۔ انہاں دا موقف سی کہ جنگ تے تشدد دے ذریعے کوئی مسئلہ حل نہیں ہویا ، ایس لئی محبت تے گل بات دی راہ اختیار کرنی چاہیدی ہے۔ جداں انہاں نوں پ±چھیا گیا کہ کیہ اوہ انصاف ملن دی امید رکھدے نیں تے اقبال شاعر نے آکھیا کہ عام طور تے پاکستان وچ انصاف نہیں ملدا۔ انہاں دا آکھنا سی کہ غریب افراد نوں انصاف نہیں ملدا تے جدوں دولت مند تے طاقتور افراد نوں ہر چیز میسر ہے۔ انہاں دا آکھنا سی کہ انہاں نوں ایس گل دی پرواہ نہیں کہ انہاں نوں انصاف ملدا ہے یا نہیں۔ اوہ تے ایہہ چاہندے نیں کہ انہاں دے بیٹے دی قربانی معاشرے دی اصلاح دا باعث بن جائے۔ انہاں نے انسانی حقاں دی تنظیماں، سول سوسائٹی، وکلا، لکھاریاں تے شاعراں تے اپنے اعتماد دا اظہار کیتا کہ اوہ ایس مسئلے نوں اجاگر کرن تے معاشرے وچ آگاہی پھیلان وچ اپنا کردار ادا کرن۔ اقبال شاعر نوں ایس گل دی تکلیف سی کہ نہ صرف انہاں دے بیٹے نوں ظالمانہ طریقے نال قتل کیتا گیا بلکہ توہین دا الزام وی لایا گیا۔ اوہ حیران سن کہ انہاں توں ودھ کے پ±تر نوں کون جاندا ہوئے گا۔ انہاں نے آکھیا کہ اللہ تے تمامآل دوال دے لوگ جاندے نیں کہ انہاں نے مشال سمیت اپنے دوجے بچیاں نوں اپنی نظراں سامنے پالیا ہے تے انہاں نے چنگے انسانی رویے سکھائے نیں۔ انہاں نے اپنے بچیا ں نوں انسانی دوستی تے ادب دوستی دی تعلیم دتی ہے۔ انہاں نے دعویٰ کیتا کہ جے انہاں دے بچیاں نے کدی اسلام دے خلاف کوئی گل کیتی تے اوہ آپ احتساب لئی پیش کردے نیں۔ انہاں نے آکھیا کہ مشال تے ایس دی بھین نے سلامیات دے پرچے وچ 50 چوں 48 نمبر لیتے سن۔ انہاں نے آکھیا ”میں مہینے وچ دو وار قرآنِ پاک ختم کرلیندا سی۔ میں نہیں سمجھدا کہ میں کسی توں گھٹ مسلمان ہاں۔“ غمزدہ والد نے اپنے پ±تر مشال دی رسول پاک دے نال محبت نوں وی اجاگر کیتا۔ اقبال شاعر دا آکھنا سی کہ جرنلزم دا طالب علم ہون دے ناتے مشال اکثر معاشی نظام تے حکومت دی غریبی مخالف پالیسیاں دا ناقد سی تے اوہ عدل تے سماجی تے معاشی انصاف لئی خلیفہ دوم حضرت عمر? دے زریں عہد دی مثال دیندا سی۔ اقبال شاعر دا آکھنا سی کہ انہاں دا نقصان وڈا تے ناقابلِ برداشت ہے۔ انہاں نوں امید سی کہ اوہ ایس سانحے دے باوجود امید تے محبت دا پیغام، عام کردے رہن گے۔ ایس دے بعد انہاں نے پشتو دے کجھ شعر پڑھے جہناں دا مطلب سی کہ سورج دی کرناں نوں قید نہیں کیتا جاسکدا۔ ایہہ ا±س بڈھے تے غمزدہ والد دے بڑے دلیرانہ الفاظ سن جس اپنے جوان پ±تر نوں گنوا دتا۔ انہاں نے ایہہ وی آکھیا کہ مشال دی والدہ نے ایس نوں فون کیتا سی کہ ایس ہفتے گھر آئے کیونکہ اوہ کجھ عرصے توں ہوسٹل توں گھر نہیں آیا سی۔ پ±تر دی اڈیک والدہ دی قسمت وچ ایس دی تشدد زدہ لاش نوں ویکھنا لکھیا سی۔